FODMAP (fermente edilebilir oligo-, di- ve monosakkaritler ve şeker alkolleri) diyeti, özellikle sindirim sistemi hastalıklarında yaygın olarak kullanılan bir beslenme planıdır.
İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) ve inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) gibi sorunları olan kişiler için faydalı olabilir. Bu beslenme tarzı, bağırsak hassasiyetini azaltmak için sindirimi zor olabilen besinlerin sınırlanmasını içerir.
FODMAP Nedir?
FODMAP, fermente edilebilen oligosakkaritler, disakkaritler, monosakkaritler ve şeker alkollerinden oluşan kısa zincirli karbonhidratların kısaltmasıdır. Bu karbonhidratlar suda çözünür ve bağırsak bakterleri tarafından fermente edilebilir.
Bu besin maddelerinin bazıları bağırsakta fazla birikirse karın ağrısı, gaz, şişkinlik, ishal ve kabızlık gibi semptomlara neden olabilir. Bu nedenle FODMAP diyeti yapılabilir.
FODMAP Diyeti Nedir?
FODMAP Diyeti, sindirimi zor olan yiyeceklerin sınırlanarak tüketilmesini içeren bir beslenme planıdır. FODMAP kısaltması, fermente edilebilir oligo-, di-, monosakkaritler ve şeker alkollerini ifade eder.
FODMAP Diyeti, IBS (İrritabl Bağırsak Sendromu) gibi sindirim sorunları olan kişiler için faydalı olabilir. Bu beslenme planı, belirli yiyeceklerin vücut üzerindeki etkisini anlamaya yardımcı olurken, aynı zamanda semptomları yönetmeyi ve bağırsak sağlığını iyileştirmeyi amaçlar.
FODMAP Diyeti Hangi Hastalıklarda Uygulanır?
FODMAP Diyeti, aşağıdaki gibi sindirim sistemi hastalıklarında uygulanabilir:
- İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS):
- İnflamatuar Bağırsak Hastalığı (IBD):
- Mide Bağırsak Reflü Hastalığı (GERD):
- Çölyak Hastalığı:
- Gıda İntoleransları:
- Kronik Karın Ağrısı:
Bu diyet, semptomları azaltmaya ve sindirim sisteminin daha iyi çalışmasına yardımcı olabilir.
FODMAP Diyetinin Faydaları Nelerdir?
FODMAP Diyeti, sindirim sistemi rahatsızlıklarını yönetmek için faydalı olabilir. Bu diyetin potansiyel faydaları şunlardır:
- Sindirim Sistemi Rahatsızlıklarının Yönetimi: IBS gibi rahatsızlıkların semptomlarını hafifletebilir.
- Alerjilerin Azaltılması: Yiyecek alerjileriyle ilişkili semptomları azaltabilir.
- Diyet Değişikliklerine Cevap Verme Kolaylığı: Olumsuz reaksiyonların daha hızlı tespit edilmesini sağlar.
FODMAP Diyeti Nasıl Yapılır?
FODMAP Diyeti, belirli yiyeceklerin tüketiminin kısıtlanmasını içerir. Bu diyetin nasıl yapıldığına dair adımlar şunlardır:
- Kısıtlama Aşaması: Yüksek FODMAP içeren yiyeceklerden kaçınılır. Bu aşama birkaç hafta sürebilir.
- Takibi Yapma Aşaması: Semptomlar izlenir. Eğer semptomlar düzelirse, ikinci aşamaya geçilir.
- Tollerans Aşaması: Kısıtlanan yiyeceklerden bazıları yavaş yavaş diyete eklenir ve semptomlar takip edilir. Bu aşamada, vücudun hangi FODMAP türlerine toleranslı olduğuna bakılır.
Diyetin sürdürülebilirliği ve etkinliği için bir diyetisyenle çalışmak önemlidir.
Kısıtlama Aşaması
Kısıtlama aşamasında FODMAP Diyeti‘nin ilk adımı olan bu süreçte yüksek FODMAP içeren yiyeceklerden kaçınılır. Bu aşama yaklaşık 2-6 hafta sürer.
- Diyetin Belirlenmesi: Yüksek FODMAP içeren yiyecekler diyet dışına çıkarılır.
- Duyarlılığın Belirlenmesi: Semptomlar izlenerek hangi yiyeceklerin sorun oluşturduğuna dair farkındalık artırılır.
Takibi Yapma Aşaması
Takip aşamasında kısıtlamaların yararları değerlendirilir:
- Diyetin Etkisi: Semptomlarda iyileşme olup olmadığı gözlemlenir.
- Sınırlı Yiyeceklerin Takibi: Kısıtlanan yiyeceklerin sınırlı miktarlarının diyet eklenmesi ile semptomların tekrar ortaya çıkıp çıkmadığı izlenir.
Tollerans Aşaması
Tolerans aşamasında şu adımlar izlenir:
- Semptom Takibi: Tüketilen yeni yiyeceklerin semptomlara etkisi izlenir.
- Sınırların Belirlenmesi: Vücudun hangi FODMAP türlerine tolerans gösterdiği belirlenir ve buna göre diyet düzenlenir.
FODMAP Diyetinde Yiyecek Listesi Nasıl Olmalıdır?
FODMAP Diyeti‘nde yüksek FODMAP içeren yiyeceklerden kaçınılması gerekirken, düşük FODMAP içeren besinler tüketilmelidir. İşte bu diyetin önerilen yiyecek listesi:
- Düşük FODMAP Besinler: Pirinç, kuinoa, patates, havuç, salatalık, marul, ıspanak, çilek, muz, portakal, zeytin yağı ve sirke gibi besinler.
- Kahvaltılık Gevrekler: Düşük FODMAP içeren kahvaltılık gevrekler tüketilebilir.
- Süt Ürünleri: Laktozsuz süt, sert peynir ve yoğurt gibi düşük FODMAP içeren süt ürünleri tercih edilebilir.
Diyet Süresince Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
- Diyet Takibi: Belirlenen tüm FODMAP içeriklerini takip etmek önemlidir.
- Semptom Gelişimi: Yeni eklenen yiyeceklerle birlikte semptomların gelişip gelişmediğini izlemek gerekir.
- Tahıl Ürünleri: Glutensiz tahıl ürünleri tercih edilmelidir.
- Süt Ürünleri Tüketimi: Laktozsuz süt ürünleri kullanılmalıdır.
Diyet Listesine Örnekler Nelerdir?
Mynet‘e göre FODMAP Diyeti Listesi‘nde kahvaltıda düşük FODMAP içeren ekmek, çavdar gevreği veya pirinç lapası tüketilebilir. Öğle yemeklerinde ise tavuk salatası veya haşlanmış sebzelerle birlikte pirinç tercih edilebilir. Akşam yemeklerinde ise ızgara balık ve sebze yemekleri tüketilebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Diyette Ne Kadar Süre Kalınmalı?
Kısıtlama aşamasında en az 6 hafta kalınmalıdır. Sonrasında ise tolerans aşamasına geçilir ve burada da semptomlara bağlı olarak süre değişebilir.
Diyet Süresince Egzersiz Yapılmalı mı?
Evet, egzersiz yapılmalıdır. Ancak ağır egzersizlerden kaçınılmalı ve kişinin semptomlarına uygun egzersiz programı seçilmelidir.