GAPS Diyeti, bağırsakları onarmak ve sindirim sistemi bozukluklarının üstesinden gelmek için tasarlanmış bir beslenme programıdır. GAPS, “Gut ve Psikoaktif Hastalıklar” kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. GAPS Diyeti, Dr. Natasha Campbell-McBride tarafından oluşturulmuştur. Dr. Natasha Campbell-McBride, bir nöroloji uzmanı ve beslenme uzmanıdır. Kendisinin GAPS Diyeti kitabı, bu diyetin temel ilkelerini ve uygulamalarını açıklamaktadır.
Bu diyet, özellikle otizm, ADHD gibi nörolojik ve davranışsal sorunlara sahip çocuklar için faydalı olabileceği iddia edilen bir yöntem olarak öne çıkmaktadır.
GAPS Diyeti Nedir?
GAPS Diyeti, bağırsaklardaki zararlı mikropları öldürmeyi, bağışıklık sistemini güçlendirmeyi ve bağırsak bariyerini onarmayı amaçlayan bir diyettir. İnsanın bağırsak mikrobiyomunun merkezi sinir sistemini etkilediği ve nörolojik hastalıkların bağırsak sorunlarıyla bağlantılı olabileceği düşüncesine dayanır. Bu diyette fermente gıdalar tüketimi ve glutensiz tahıllar ile şekerden kaçınma teşvik edilir.
Diğer düşük karbonhidrat diyetleri gibi, bu diyette de düşük karbonhidrat, düşük şeker ve düşük işlenmiş gıda tüketimi önerilir. Bazı kaynaklar, GAPS diyetinin düşük karbonhidrat diyetleri arasında en katı olanlardan biri olduğunu belirtmektedir. Kısacası, bu diyette mümkün olan en az miktarda şeker tüketimi teşvik edilir ve şeker ve işlenmiş gıdalardan kaçınılması önerilir.
Bu diyetin ana unsurları şunlardır:
- – Fermente gıdaların tüketimi
- – Şekerden kaçınma
- – Glutensiz tahılların tüketimi
- – Düşük karbonhidratlı besinler
- – Bağırsak Sağlığının İyileştirilmesi: Fermente gıdaların ve probiyotiklerin tüketimi, bağırsak mikrobiyomunu dengelemeye yardımcı olabilir.
- – Sindirim Sorunlarının Azaltılması: GAPS Diyeti, sindirim sistemi bozuklukları olan kişilerde semptomları hafifletebilir.
- – Nörolojik Belirtilerin İyileştirilmesi: Bu diyetin bazı nörolojik belirtileri iyileştirdiği iddia edilmiştir.
- – Bağışıklık Sisteminin Güçlenmesi: GAPS Diyeti, bağışıklık sistemini güçlendiren besinleri içerebilir.
- – Enflamasyonun Azalması: Düşük şeker ve işlenmiş gıda alımı, vücuttaki enflamasyonu azaltabilir.
- – Çorba ve et suyu
- – Sade sebze püresi
- – Fermente sebzeler
- – Zeytinyağı veya tereyağı
- – Hayvansal yağlar
- – Yumurta sarısı
- – Fermente süt (yoğurt gibi)
- – Taze limon suyu
- – Baharatlar (şeker ve nişasta içermeyenler)
- – Çorba ve et suyu
- – Püre haline getirilmiş sebzeler
- – Fermente sebzeler
- – Zeytinyağı veya tereyağı
- – Hayvansal yağlar
- – Yumurta sarısı
- – Fermente süt (yoğurt gibi)
- – Taze limon suyu
- – Meyveler (şeker içermeyenler)
- – Baharatlar (şeker ve nişasta içermeyenler)
- – Çorba ve et suyu
- – Püre haline getirilmiş sebzeler
- – Fermente sebzeler
- – Zeytinyağı veya tereyağı
- – Hayvansal yağlar
- – Yumurta sarısı
- – Fermente süt (yoğurt gibi)
- – Taze limon suyu
- – Meyveler (şeker içermeyenler)
- – Baharatlar (şeker ve nişasta içermeyenler)
- – İnsülin direnci olmayan kişiler için baklagiller
- – Çorba ve et suyu
- – Püre haline getirilmiş sebzeler
- – Fermente sebzeler
- – Zeytinyağı veya tereyağı
- – Hayvansal yağlar
- – Yumurta sarısı
- – Fermente süt (yoğurt gibi)
- – Taze limon suyu
- – Meyveler (şeker içermeyenler)
- – Baharatlar (şeker ve nişasta içermeyenler)
- – Çölyak hastalığı olmayan kişiler için nişasta bazlı ürünler
- Çorba ve et suyu
- Püre haline getirilmiş sebzeler
- Fermente sebzeler
- Zeytinyağı veya tereyağı
- Hayvansal yağlar
- Yumurta sarısı
- Fermente süt (yoğurt gibi)
- Taze limon suyu
- Meyveler (şeker içermeyenler)
- Baharatlar (şeker ve nişasta içermeyenler)
- Çorba ve et suyu
- Püre haline getirilmiş sebzeler
- Fermente sebzeler
- Zeytinyağı veya tereyağı
- Hayvansal yağlar
- Yumurta sarısı
- Fermente süt (yoğurt gibi)
- Çorba ve et suyu
- Çorba ve et suyu
Bu diyetin temel prensipleri, bağırsak sağlığını iyileştirmeyi ve sindirim sistemi bozukluklarının üstesinden gelmeyi amaçlar.
GAPS Diyetinin Faydaları Nelerdir?
GAPS Diyeti, bazı kişilerde potansiyel sağlık faydaları sağlayabilir. Ancak bu faydalar kişiden kişiye değişebilir ve bilimsel kanıtlarla desteklenmeyebilir. GAPS Diyeti’nin potansiyel faydaları şunlar olabilir:
Bununla birlikte, GAPS Diyeti’nin herhangi bir sağlık sorunu için etkili olup olmadığını belirlemek için daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç vardır. Herhangi bir diyet değişikliğine başlamadan önce bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.
GAPS Diyeti Nasıl Yapılır?
GAPS Diyeti, belirli aşamalardan oluşan bir süreçtir ve her aşamada belirli yiyeceklerin tüketilmesine izin verilirken bazı yiyeceklerin yasaklanması söz konusudur. GAPS Diyeti’nin ana hatları şöyle özetlenebilir:
Aşama 1:
Aşama 2:
Aşama 3:
Aşama 4:
Bu aşamalar, vücudun bağırsak bariyerini iyileştirmesine yardımcı olmak için tasarlanmıştır.
Aşama 5:
Aşama 6:
Aşama 7:
Aşama 8:
GAPS Diyetinde Ne Yenmez?
GAPS Diyeti, özellikle işlenmiş gıdalardan, rafine şekerlerden, gluten içeren tahıllardan ve bazı süt ürünlerinden kaçınmayı içerir. İşte GAPS Diyeti’nde kaçınılması gereken yiyecekler:
- Rafine şekerler (beyaz şeker gibi) ve şeker içeren yiyecekler (bisküvi, dondurma, meyveli yoğurt vb.)
bütün tahıllar; buğday, arpa, çavdar, mısır, pirinç, yulaf vb. gluten içeren tahıllar; bulgur, irmik vb. gluten tahıllarından yapılan ürünler; makarna, ekmek, unlu mamuller vb. gluten içeren unlar; buğday unu, mısır unu vb. unlu mamuller
meyve suları
hazır çorbalar
soda
içki
biraz miktarda pirinç
biraz miktarda mısır
dondurulmuş sebzeler
baharatlarda bulunan şeker veya nişasta katkılı içerikler
süt ürünlerinden inek sütü (fermente ürünler hariç)
meyve; muz, üzüm, ahududu, siyah frenk üzümü dışında kalan tüm meyveler
Bazı kaynaklar, GAPS Diyeti’nin GAPS sendromu ile ilişkili sorunları olan kişilerde semptomları azaltabileceğini belirtse de, bu iddiaların bilimsel olarak yeterince desteklenmediği önemlidir.
GAPS Diyetinde Ne Yenir?
Diyetin esas amacı sindirim sistemindeki hasarlı dokuları onarmaktır. Bunu gerçekleştirmek için aşağıdaki besinleri içerir:
- sade çorbalar
et suyu
fırında pişirilmiş patates
hindistan cevizi yağı
tereyağı
fırında pişirilmiş elma
fırında pişirilmiş armut
fırında pişirilmiş havuç
fırında pişirilmiş kabak
günde bir öğün olmak üzere balık etleri (sardalya, somon gibi); kırmızı etler (sığır eti); kümes hayvanları (tavuk eti); yumurta akı dışındaki yumurta sarısı; kuzu eti
fırında pişirilmiş tatlı patates
emzik bezelye
taze zencefil kökü
taze zerdeçal kökü
taze nane yaprağı
taze kekik yaprağı
taze maydanoz yaprağı
taze kişniş yaprağı
taze soğan çiçeği
taze sarımsak kökü
Bazı kaynaklar bu diyetin beslenme açısından yetersiz olabileceğine dair uyarılarda bulunsa da, bazı bireylerde belirlenen sınırlamalar sindirim sistemindeki sorunları hafifletebilir. Ancak bu diyetin uzun vadeli kullanımı veya herhangi bir sağlık sorunu için etkili olup olmadığı konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
GAPS Diyetinde Sıkça Sorulan Sorular
1.GAPS Diyeti zararlı mı?
GAPS Diyeti’nin güvenliği konusunda yeterince bilimsel araştırma yapılmamıştır. Bazı kişilerde sindirim sistemi semptomlarını azaltabilirken, diğerlerinde beslenme yetersizliklerine yol açabilir.
2.GAPS Diyeti ne kadar sürer?
Diyetin süresi kişiden kişiye değişebilir. Genellikle birkaç ay sürebilir ama bazı kişilerde daha uzun süre devam edilebilir.
3.GAPS Diyeti kimler yapmamalıdır?
Sindirim sistemi sorunları olmayan kişiler veya hamile kadınlar GAPS Diyeti’nden kaçınmalıdır.
4.GAPS Diyetinde kahve içilir mi?
Kahve genellikle bu diyette yasaktır çünkü kafein bağırsakları tahriş edebilir.
5.GAPS Diyetinde elma sirkesi kullanılabilir mi?
Evet, elma sirkesi genellikle bu diyette kabul edilir ama dikkatlice kullanılmalıdır.
6.GAPS Diyetinde et suyu içilir mi?
Evet, et suyu genellikle bu diyette önerilir çünkü besin maddeleri açısından zengindir.
7.GAPS Diyetinde beyaz pirinç yenir mi?
Beyaz pirinç genellikle yasaktır çünkü nişasta içerir.
8.GAPS Diyetinde zeytinyağı yenir mi?
Evet, zeytinyağı genellikle bu diyette kullanılır çünkü sağlıklı yağlardır.
9.GAPS Diyetinde tuz yasak mı?
Tuz genellikle yasak değildir ama iyotlu tuzlardan kaçınılması önerilir.
10.GAPS Diyetinde nohut yenir mi?
Nohut genellikle yasaktır çünkü nişasta içerir.