GAPS Diyeti, enflamatuar bağırsak hastalıkları, otizm, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), depresyon, anksiyete ve diğer nörolojik rahatsızlıklar gibi durumları tedavi etmek için tasarlanmış bir diyet planıdır. GAPS, “Gut ve Psiko Duyusal Sendrom” kelimelerinin kısaltmasıdır. Dr. Natasha Campbell-McBride tarafından geliştirilen GAPS Diyeti, bağırsak sağlığını iyileştirmeyi ve bağırsak bariyerini güçlendirmeyi amaçlar.
Gut ve psiko-duyusal sendrom, bağırsaktaki zararlı bakterilerin bağırsak duvarına saldırması sonucu oluşan bir sendromdur. Bu sendromda, zararlı bakteriler vücutta çeşitli sistemlere zarar verir ve sinir sistemi bozulur. GAPS Diyeti de tam olarak bu bozuklukların engellenmesi için hazırlanmış bir beslenme planıdır.
GAPS Diyeti Nedir?
GAPS Diyeti, sindirim sorunlarını azaltmak, toksinleri dışarı atmak ve bağırsağı onarmak amacıyla oluşturulmuş bir diyettir. GAPS diyetini oluşturan Natasha Campbell-McBride, bu diyetin sadece fiziksel sağlık için değil zihinsel sağlık için de gerekli olduğunu vurgulamaktadır. Zira bilimsel araştırmalar bağırsak sağlığı ile beyin sağlığı arasında direkt bir bağlantı olduğuna işaret etmektedir.
GAPS Diyetinin arkasındaki temel anlayış, bağırsak sağlığının merkezi sinir sistemi ve beyin sağlığı üzerinde doğrudan etkisi olduğudur. Başka bir deyişle, bağırsakta meydana gelen bir sorun, beyin ve sinir sistemi üzerinde de olumsuz etkiler meydana getirir.
GAPS Diyeti uygulanırken, bağırsaktaki enflamatuar süreçleri azaltacak şekilde besin tüketimine dikkat edilir. Böylece bağırsak mikropları dengeye getirilerek zararlı bakterilerin ortadan kaldırılması sağlanır. GAPS Diyetinin öne çıkan özellikleri şunlardır:
- Kahvaltı Alternatifleri: GAPS Diyeti kahvaltı için süt ve nişastalı yiyecekler tüketimini yasaklar. Bu yiyecekler yerine yumurta, sebze veya meyve tüketilmesine izin verir.
- Öğle ve Akşam Yemeği Seçenekleri: Sadece et, sebze ve turşu tüketimi önerilir.
- Atıştırmalık Önerileri: Sebze çubukları veya turşu gibi hafif atıştırmalıklar önerilir.
- Diyette Yasaklı Ürünler: GAPS Diyetinde nişasta içeren besinler yasaklıdır. Ayrıca süt, meyve, şeker, çikolata ve abur cubur da diyetin yasaklı besinleri arasındadır.
GAPS Diyeti uygularken düzenli uyku saatlerine uyulması, egzersiz yapılması ve stres seviyesinin düşük tutulması da önemlidir. Ayrıca bu diyetin bazı versiyonlarında probiyotik alımına da izin verilir.
GAPS Diyeti Nasıl Uygulanır?
GAPS Diyeti, 3 aşamalı bir beslenme planına sahiptir. Bu aşamalar şunlardır:
- GAPS İlk Aşaması: İlk aşama 3-5 gün sürer ve detoksifikasyon içerir. Detoksifikasyon, sindirim sistemini dinlendirmek için katı gıdalardan sıvı gıdalara geçişi içerir. Bu aşamada çorba, meyve suyu ve sebze suyu gibi sıvı gıdalar tüketilir. İlk aşamada ayrıca bol miktarda probiyotik içecek tüketimi de önerilir.
- GAPS İkinci Aşaması: İkinci aşamada katı gıdalara dönülür. Çorbalara ek olarak öğünlerde pişirilmiş sebzeler de tüketilir. İkinci aşamada öğünlerde kemik suyu da yer alır. Ayrıca ikinci aşamada balık, tavuk ve kıymalı et tüketimi de önerilir.
- GAPS Üçüncü Aşaması: Bu aşamada önceki aşamalardaki tüm yiyeceklerin yanı sıra yumurta da diyet listesine eklenir. Yumurtalı yemekler dışında çiğ yumurta da tüketilebilir.
- Dördüncü Aşama: Dördüncü aşama 1-2 hafta sürer. Bu aşamada önceki üç aşamadaki tüm yiyeceklerin yanı sıra meyve püresi de tüketilebilir.
- Beşinci Aşama: Beşinci aşamada şeker ilavesiz kuruyemişler de diyet listesine eklenir.
- Altıncı Aşama: Altıncı aşama ise GAPS Diyetinin son aşamasıdır. Bu aşamada diyet listesine pirinç de eklenir.
Diyetisyenler altıncı aşamadan sonra GAPS Diyetinin 1-2 yıl boyunca devam etmesi gerektiğini belirtmektedir.
GAPS Diyeti ile Hangi Hastalıklara İyi Gelir?
GAPS Diyeti, şu rahatsızlıkların tedavisinde etkilidir:
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
- Otizm
- Bağırsak sendromu
- Mide üşütmesi
- Sindirim sistemi rahatsızlıkları
- Mide ülseri
- Kron hastalığı
- Behçet hastalığı
Ayrıca GAPS Diyeti, depresyonu hafifletir ve kaygıyı azaltır.
GAPS Diyetinin Faydaları Nelerdir?
GAPS Diyeti, şu faydaları sağlar:
- Sindirim sistemindeki iltihabı azaltarak mide ağrılarını hafifletir
- Mide bulantısını azaltır
- Sindirim sistemindeki sorunları azaltır
- Zihin bulanıklığını giderir
- B12 vitamini eksikliğini giderir
- Mide ekşimesini hafifletir
GAPS Diyetinin Yan Etkileri Nelerdir?
GAPS Diyeti, bazı yan etkilere yol açabilir. Bu yan etkiler şunlardır:
- Tüketilen yiyeceklerin sınırlı olması nedeniyle besin eksikliği
- Mide bulantısı
- Bağırsak gazı ve şişkinlik gibi sindirim sorunları
- Kabızlık
Diyetisyenler GAPS Diyetinin yan etkilerini azaltmak için diyete yavaşça geçilmesini önerir.