Gastrit diyeti genel olarak mideyi rahatsız etmeyen besinler ile birlikte tüketilmesi gereken sıklık ve miktarların belirlenmesi anlamına gelir. Mide mukozasının iltihaplanması sonucu oluşan mide gastriti, çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebileceği gibi, bu rahatsızlık genel olarak aşırı mide asidi üretimi ya da az üretiminden kaynaklanabilir.
Gastrit Nedir?
Gastrit, mide zarında meydana gelen iltihaplanma ve ödem olarak tanımlanır. Mide zarının iltihaplanmasına gastrit adı verilir ve bu durum midenin hassaslaşmasına yol açar. Gastritin kısa vadede hafif belirtiler göstermesi nedeniyle sıklıkla fark edilmeyebilir. Ancak ilerlemesi durumunda mide zarının hasar görmesine neden olur ve mide kanserine kadar ilerleyebilir.
Ülseratif kolit ya da Crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları, gastrit için bir risk faktörü olabilir. Ayrıca B12 vitamini emilimindeki azalma ile gastrit ilişkili olabilir. Ancak B12 vitamini eksikliği, mide zarının iltihaplanmasından bağımsız olarak da gelişebilir. İltihaplı gastritin tedavisi için genellikle proton pompası inhibitörleri (PPI) veya histamin H2 reseptör antagonistleri (H2RA) gibi ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar mide asidini azaltmaya yardımcı olur ve midedeki iltihabı hafifletebilir.
Gastrit, akut ya da kronik olabilen iki türde meydana gelir:
- Akut gastrit: Genellikle ani bir şekilde ortaya çıkar ve mide zarının kısa süreli iltihaplanmasıyla karakterizedir. Genellikle alkol tüketimi, ilaçlar (özellikle nonsteroidal anti-inflammatory drugs – NSAIDs) veya stres gibi tetikleyicilerden kaynaklanır. Bu tür gastrit genellikle hafif seyreder ve yaşam tarzı değişiklikleri veya ilaçlarla hızlı bir şekilde tedavi edilebilir.
- Kronik gastrit: Daha uzun süre devam eden ve mide zarının sürekli iltihaplanmasıyla karakterizedir. Genellikle bakteriyel enfeksiyonlar (özellikle Helicobacter pylori), otoimmün hastalıklar veya uzun süreli irritan maddelere maruz kalma (örneğin, alkol veya NSAID’ler) gibi nedenlerden kaynaklanır. Kronik gastrit, mide zarında uzun vadeli hasara yol açabilir ve komplikasyonları arasında mide ülserleri veya mide kanseri riski bulunur.
Gastrit belirtileri, mide zarının iltihaplanması nedeniyle mide ağrısı, hazımsızlık, mide bulantısı, kusma, iştahsızlık, geğirme, şişkinlik ve mide kanamasından kaynaklı siyah dışkı veya kusma da kan görülmesi şeklinde seyredebilir.
Mide mukozasının iltihabı sonucu gerçekleşen mide gastriti, mide asidinin etkisiyle daha da kötüleşir. Sürekli olarak mide asidinin üretilmesi midede hazımsızlık hissi yaratır. Aşırı miktarda üretilen mide asidi midede birikerek midede ülsere neden olabilir. Aynı zamanda midenin duodenum adı verilen bağırsağın başlangıç kısmıyla olan bağlantısının zayıflamasına da yol açabilir.
Gastrit genellikle Helicobacter pylori adı verilen bakteri tarafından neden olunan enfeksiyon nedeniyle gelişir. Bu bakteri dünyadaki en yaygın kronik enfeksiyonlardan biridir ve çoğunlukla belirti vermez. Ancak bazı insanlarda gastrite neden olabilir. Ayrıca uzun süreli non-steroid anti-inflamatuvar ilaçlar (NSAID’ler) kullanımı, alkol tüketimi, stres, otoimmün hastalıklar ve bazı kronik hastalıklar da gastritin tetikleyicisi olabilir.
Gastritin Belirtileri Nelerdir?
Gastrit belirtileri arasında şunlar yer alabilir:
- Mide ağrısı
- Hazımsızlık
- Mide bulantısı
- Kusma
- İştahsızlık
- Şişkinlik
- Geğirme
Ayrıca gastrit bazen anemi (demir eksikliği), vitamin B12 eksikliği gibi sistemik belirtilere de yol açabilir. Mide kanaması gastritin ciddiyetine bağlı olarak meydana gelebilir ve siyah dışkı ya da kusmada kan görülmesi şeklinde kendini gösterir.
Eğer gastrit belirtileri yaşanıyorsa, gastroenteroloji uzmanına gidilmesi önerilir. Uzman hekim muayene sonrası ultrason ya da endoskopi isteyebilir. Endoskopi ile biyopsi alınıp alınmadığına göre teşhis konulur.
Gastrit Neden Olur?
Gastrit nedenleri arasında şunlar yer alır:
- Helicobacter pylori: Helicobacter pylori (H. pylori) adlı bakteri midedeki iltihaplanmanın en yaygın nedenlerinden biridir. Bu bakteri ülserlere ve mide kanserine neden olabilecek kronik mide iltihabına yol açar.
- Ağrı kesici ilaçlar: Özellikle non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAID’ler) olarak bilinen ağrı kesici ilaçların uzun süreli kullanımı mide zarında tahrişe ve iltihaba neden olabilir.
- Alkol tüketimi: Aşırı alkol tüketimi, mide zarının tahriş olmasına ve iltihaplanmasına yol açabilir.
- Kronik stres: Uzun süreli stres vücuttaki iltihap seviyelerini artırabilir ve bu da mide zarında iltihaplanmaya neden olabilir.
- Autoimmun hastalıklar: Bağışıklık sistemi vücudun kendi dokularına saldırdığında ortaya çıkan otoimmün hastalıklar, mide zarının iltihaplanmasına yol açabilir.
- Bazı kronik hastalıklar: Crohn hastalığı veya safra reflüsü gibi bazı kronik hastalıklar gastrite katkıda bulunabilir.
- B12 vitamini eksikliği: B12 vitamini vücuttaki birçok önemli işlev için gereklidir. Eksikliği midenin mukozasının iltihaplanmasına ve atrofi gastrit adı verilen bir duruma yol açabilir.
- Mide cerrahisi: Mideye yapılan cerrahi müdahaleler, özellikle de midenin büyük bir bölümünün çıkarılması (gasrektomi) sonucunda mide zarında iltihaplanmaya neden olabilir.
Ayrıca sigara içmek, belirli yiyecekler ve kronik böbrek yetmezliği de gastritin tetikleyicisi olabilir.
Gastrit Tanısı Nasıl Konulur?
Gastrit teşhisi, genellikle tıbbi geçmişin gözden geçirilmesi ve fizik muayene ile başlar. Doktor semptomları değerlendirir ve özellikle üst karın ağrısı gibi belirtiler hakkında bilgi alır. Daha sonra kesin teşhis koymak için laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemleri kullanılır:
- Kandan örnek alma: Doktor kan testleri isteyebilir. Bu testler, B12 vitamini seviyesini kontrol etmek, kansızlık (anemi) olup olmadığını belirlemek ve H. pylori enfeksiyonuna bağlı antikorları tespit etmek için kullanılır.
- Biyopsi alma: Endoskopi sırasında doktor mideden küçük bir doku örneği (biyopsi) alır. Bu örnek laboratuvara gönderilir ve H. pylori enfeksiyonunun yanı sıra diğer inflamatuar veya kansere bağlı değişikliklerin tespiti için incelenir.
- Mide florası analizi: Mide florası analizi ile midede bulunan bakteriyel çeşitliliği belirlemek için örnek alınabilir. Bu testler midede hangi tür bakterilerin mevcut olduğunu belirlemek için kullanılır.
- Mide röntgeni: Mide röntgeni, midenin iç yapısını görüntülemek için baryumlu röntgen yöntemini kullanır. Röntgen filmleri, midedeki ülserler veya diğer anormallikler hakkında bilgi verir.
- Mide ultrasonu: Ultrasonografi, ses dalgaları kullanarak midenin görüntüsünü oluşturur. Bu yöntemle mide büyütmeleri, kanamalar veya diğer problemler tespit edilebilir.
- Mide tomografisi (BT): BT taramaları, bilgisayarlı tomografi teknolojisini kullanarak midenin detaylı görüntülerini sağlar.
Tüm bu testler bir arada kullanılarak gastritin türü belirlenebilir ve tedavi planı oluşturulabilir.
Mide Gastriti Nasıl Geçer?
Eğer gastrit belirtileri yaşanıyorsa bu durumda özellikle uzun süre devam eden belirtiler yaşanıyorsa bir uzman hekim muayenesinden geçilmesi önerilir. Rahatsızlığın kesin nedeni tespit edilmediği sürece kesin tedavi sağlanamaz. Eğer sebep Bakteriyel enfeksiyon, Kronik stres, Ağrı kesici ilaçlar veya anti-inflamatuar ilaçların uzun süreli kullanımı, Aşırı alkol tüketimi, Kronik böbrek yetmezliği, B12 vitamini eksikliği, Mide florasındaki bozukluklar, Mide cerrahisi sonrası meydana gelen komplikasyonlar ise bu rahatsızlığın geçmesi için ilk olarak rahatsızlığın sebebinin ortadan kaldırılması gerekir.
Mide Gastriti Hangi Besinlerle Geçer?
Mide gastritinde tavsiye edilen diyet genel olarak midenin hassasiyetine bağlı olarak kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak tüketilmesi tavsiye edilen besinler şunlardır:
- Pirinç
- Pasta
- Peynir
- Muz
- Kavun
- Yulaf ezmesi
- Pirinç lapası
- Kızarmış ekmek
- Meyve suyu
- Sade patates püresi
- Tavuk suyu
- Sade makarna
- Sade krep
- Sade çorba
- Pişirilmiş sebzeler (lahana, kabak, havuç gibi)
Aynı zamanda stres yönetimi önemlidir; bu nedenle yoga, meditasyon veya derin nefes egzersizleri gibi gevşeme teknikleri de önerilebilir.
Mide gastriti için önerilen diyet listesi kişiye özel olarak hazırlanmalıdır; çünkü her bireyin hassasiyet gösterdiği gıdalar farklılık gösterebilir. Mide rahatsızlığı olan kişilerde bazı gıdalar belirtileri artırabilirken bazılarında ise semptomların azaltılmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle özellikle gaz yapan besinlerin tüketiminden kaçınılması önerilirken tam tersi olarak sindirimi kolay olan besinler tüketilmelidir. Yani mideyi yoran değil rahatlatan besinler tercih edilmelidir.
Mide Gastriti Nedir?
Mide gastriti nedir? Mide zarı adı verilen mukozanın iltihaplanması sonucu meydana gelen mide rahatsızlığına gastrit denir. Kısacası mide mukozasının iltihaplanması sonucu oluşur. Rahatsızlığın sebebi stres, aşırı alkol tüketimi, bazı ilaçların uzun süre kullanımına bağlı olarak gelişebileceği gibi enfeksiyon kapılması durumunda da oluşabilir.
Mide Gastriti Nasıl Anlaşılır?
Eğer mide ağrısı ya da hazımsızlık gibi gastrit belirtileri yaşanıyorsa mutlaka bir uzman hekim muayenesinden geçilmelidir. Uzman hekim muayene sonrası endoskopi isteyebilir. Endoskopi ile birlikte biyopsi alınıp alınmadığına göre teşhis konulur.
Mide Gastriti İyi Gelen İçecekler Nelerdir?
Mide gastriti olan kişilerin tedavi sürecinde özellikle belirtilerin ortadan kaldırılmasına yardımcı olan içeceklerin tüketilmesi önerilir. Bu içecekler şu şekilde sıralanabilir:
- Zencefil çayı
- Papatya çayı
- Kuşburnu çayı
- Aloe vera suyu