Diyabet gebelikte oluşan bir tür şeker hastalığıdır. Diabetes Mellitus Pregnancy olarak da bilinir. Bu hastalık gebelikten önce var değildir ve genellikle gebeliğin 20. haftasından sonra ortaya çıkar. Diyabet; kanda insülin hormonu bulunmadığı ya da düşük olduğu için kan şekeri seviyesinin yükselmesiyle oluşur. İnsülin, pankreas tarafından üretilen ve glukozun hücrelere girmesine yardım eden bir hormondur. Gebelik şekeri de bu insülin miktarının yetersizliği sonucu oluşur.
Diyabet Nedir?
Diyabet veya şeker hastalığı, vücudun kan şekerini normal seviyede tutmaya yardımcı olamaması durumudur. Bu durumda vücutta pankreas yeterli insülin üretemez ya da vücut üretilen insüline yanıt veremez. Bu durumda kan şekeri yüksekliğine bağlı olarak halsizlik, sık idrara çıkma, aşırı susama ve aşırı açlık gibi belirtiler ortaya çıkar. Diyabet tedavi edilmediği takdirde böbrek hasarı, kalp krizi, inme ve görme sorunları gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Gebelikte Şeker Hastalığı Nedir?
Gebelikte şeker hastalığı, gebeliğin 24. haftasından sonra oluşan ve gebelikten sonra kaybolan diyabet türüdür. Gebeliğin 24. haftasından sonra oluşan diyabet türleri gebelik diyabeti (gestasyonel diabetes mellitus-GDM) olarak adlandırılır ve tip 1 veya tip 2 diyabetin bir uzantısı değildir.
Diyabetin Belirtileri Nelerdir?
Diyabet belirtileri, diyabetin türüne göre değişiklik gösterir ancak genel olarak bu hastalığın belirtileri arasında aşırı susama, aşırı açlık, sık idrara çıkma, ağız kuruluğu, yorgunluk, bulanık görme, yaraların iyileşmesinde gecikme ve ellerde ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma yer alır.
Diyabetin Sebepleri Nelerdir?
Diyabetin sebebi insülin hormonunun yetersiz olmasıdır. Bunun sebebi de genetik faktörlerdir. Genetik yatkınlık olan kişilerde bazı tetikleyiciler sonucu insülin üretimi durabilir veya etkisiz hale gelebilir. Bu tetikleyiciler; stres, enfeksiyonlar, bazı ilaçlar, zararlı alışkanlıklar, gebelik, hormonal değişiklikler ve kilo alımıdır.
Diyabet Türleri Nelerdir?
- Tip 1 Diyabet: Bağışıklık sisteminin pankreasın insülin üreten hücrelerine saldırarak hasar vermesiyle oluşur. Vücutta insülin hormonu üretilemediği için tip 1 diyabetli kişiler sürekli insülin tedavisi görmek zorundadırlar.
- Tip 2 Diyabet: Vücudun insülini etkili şekilde kullanamamasıyla oluşur. Tip 2 diyabetin tedavisinde insülin desteği gerekli olmayabilir.
Diyabet Tanısı Nasıl Konur?
Diyabet tanısı, kan şekeri seviyesinin ölçülmesiyle konur. Bu ölçüm açlık kan şekeri testi veya tokluk kan şekeri testi ile yapılabilir.
- Açlık kan şekeri testinde, en az 8 saat açlık sonrası kan alınır.
- Tokluk kan şekeri testinde ise, herhangi bir saat diliminden bağımsız olarak yemek yedikten 2 saat sonra kan alınır.
Bunların yanı sıra A1C testi de yapılabilir. Bu test, son 2-3 ay içerisindeki ortalama kan şekeri seviyesinin belirlendiği bir testtir.
Diyabet Tedavisi Nasıl Yapılır?
Diyabet tedavisi, hastalığın türüne bağlıdır. Tip 1 diyabette insülin tedavisi zorunludur ancak tip 2 diyabette bu tedavi zorunlu değildir. Her iki diyabet türünde de diyet ve egzersiz tedavileri gereklidir. Diyabet tedavisinde kullanılan ilaçlar arasında ise metformin, sulfonilüreler, meglitindiyal indikatörleri ve GLP-1 reseptör agonistleri yer alır.
Gebelikte Şeker Hastalığı Risk Faktörleri Nelerdir?
- Özgeçmişte daha önce GDM geçirmiş olmak
- Aşırı kilo ya da obezite
- Ailede şeker hastalığı öyküsünün bulunması
- 35 yaşından büyük olmak
- Pozitif antiparkinson özelliği olan doğum kontrol hapları kullanmak
Şeker Hastalığının Fetal Etkileri Nelerdir?
Şeker hastalığının fetal etkileri, şeker hastalığının kontrol edilip edilmediğine bağlıdır. Kontrolsüz şeker hastalığında fetüsün gelişiminde problemler olabilir ve düşük riski artar. Ayrıca fetüste doğumsal bozukluklar da görülebilir. Fetal etkileri önlemek için gebelik öncesi diyabetin kontrol altına alınması ve gebelik sırasında düzenli doktor kontrollerinin yapılması önemlidir.
Gestasyonel Diyabette Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Gestasyonel diyabette beslenme, karbonhidrat alımının dengeye sokulmasıyla başlar. Karbonhidratlar tüketilen besinlerde bulunan şeker türüdür ve vücudun ihtiyaç duyduğu enerjiyi karşılar. Ancak fazla karbonhidrat tüketimi aşırı kilo alımına neden olacağı için dengeli şekilde tüketilmesi gerekir. Bunun yanı sıra protein alımına da dikkat edilmelidir çünkü protein tüketimi kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olur.
Diyet Listesinde Hangi Besinler Olmalıdır?
Diyet listesindeki besinler, kişilerin beslenme alışkanlıklarına göre değişebilir ancak genel olarak diyabet beslenmesinde şu besinler yer almalıdır:
- Tam tahılli ekmekler
- Kurubaklagiller
- Sebzeler
- Meyveler
- Süt ve süt ürünleri (tahıllı)
- Yağsız etler
Diyette Hangi Besinlerden Kaçınılmalıdır?
Diyette kaçınılması gereken besinler, kişilerin beslenme alışkanlıklarına göre değişebilir ancak genel olarak diyette bu besinlerin tüketimi sınırlandırılmalıdır:
- Ayran gibi şekerli içecekler
- Sütlü tatlılar
- Pasta börek gibi hamur işleri
- Kızartılmış yiyecekler
Diyette Hangi Porsiyon Ölçekleri Kullanılmalıdır?
Diyette porsiyon ölçekleri, kişilerin sağlık durumuna ve hedeflerine göre değişiklik gösterir ancak genel olarak standart porsiyon ölçekleri şöyle hesaplanabilir:
- Ekmek: Bir dilim (40 gram) veya yarım baget ekmek
- Pirinç: Haşlanmış pirinç veya bulgurdan üç yemek kaşığı
- Makarna: Haşlanmış makarnadan dört yemek kaşığı
- Peynir: Peynirden dört köfte büyüklüğünde parça veya bir kibrit kutusu büyüklüğü kadar peynir
- Süt: Süt veya yoğurttan bir su bardağı veya iki küvet büyüklüğünde parça veya bir kebabın büyüklüğünde kadar yoğurt
- Meyve: Küçük bir elma ya da armut veya yarım muz
- Kuru baklagiller: Kuru baklagillerden üç yemek kaşığı kadar pişirilmiş kuru baklagil veya yarım çay bardağı kadar kuru baklagil
Diyabette Önemli Olan Porsiyon Kontrolü Nedir?
Porsiyon kontrolü, tüketilen yiyeceklerin miktarını dengelemektir. Bu denge vücudun ihtiyaç duyduğu enerji ile fazla kalori alımının önlenmesine yardımcı olur.