Günümüzde yaygınlaşan beslenme alışkanlıklarından biri olan gluten diyeti, gluten intoleransı veya çölyak hastalığı olan kişiler tarafından uygulanmaktadır. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir proteindir. Gluten içeren besinlerin tüketilmesi mide ve bağırsak sorunları olan bireylerde sindirim güçlüğüne neden olabilir. Bu nedenle gluten diyeti, bireylerin beslenme alışkanlıklarında gluten içeren gıdalara kısıtlama getirmeyi hedefler.
Gluten Diyeti Nedir?
Gluten diyeti, vücutta gluten intoleransı veya çölyak hastalığına neden olan gluten adlı proteinin tüketilmediği bir beslenme alışkanlığıdır. Gluten, tahıllarda doğal olarak bulunan bir proteindir. Tahılların un haline getirilmesiyle gluten içeren gıdalar ortaya çıkar.
Gluten, çölyak hastalığı olan bireylerde besinlerin sindirimi sırasında bağırsakta iltihaplanmaya neden olur. Bu da sindirim sisteminin normal çalışmasını engeller. Çölyak hastalığı olan bireyler gluten tüketmemelidir.
Glutenin, tahılların un haline getirilmesiyle gluten içeren gıdalar ortaya çıkar. Gluten içeren gıdaların başında; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllar gelir. Ayrıca bu tahılların un haline getirilmesiyle ekmek, pasta, kek, bisküvi, makarna, pizza gibi unlu mamuller de gluten içerir. Aynı zamanda meşrubatlarda da gluten bulunabilir.
Gluten intoleransı veya çölyak hastalığı olan bireyler bu proteinin vücutta sindirilmediği için mide ve bağırsak problemleri yaşayabilir. Ayrıca glutenin vücutta sindirilmemesi bağırsaklarda iltihaplanmalara yol açabilir. Gluten diyeti, vücuttaki iltihaplanmanın önüne geçerek sindirim sisteminin düzenli çalışmasını sağlar.
Gluten Diyeti Neden Yapılır?
Gluten diyeti; çölyak hastalığı, irritabl bağırsak sendromu (IBS), otoimmun hastalıklar veya buğday alerjisi olan bireyler tarafından uygulanır. Çölyak hastalığı olan bireylerde gluten intoleransı vardır ve gluten içeren gıdaların tüketilmesi mide ve bağırsak sorunlarına yol açabilir.
Çölyak Hastalığı
Çölyak hastalığı, gluten içeren gıdaların tüketilmesiyle ince bağırsakta iltihaplanma meydana gelen otoimmün bir hastalıktır. Çölyak hastalığında vücut glutenin parçalanmasına yardımcı olan enzimleri yeterli şekilde üretemez.
Bu da bağışıklık sisteminin vücuttaki glütene saldırmasına yol açarak ince bağırsakta iltihaplanmalara yol açar. Çölyak hastalığının en yaygın belirtisi karın ağrısıdır. Ayrıca glutenin vücutta sindirilmemesi ince bağırsakta besin maddelerinin yeterli şekilde emilmesini engeller. Bu da kansızlık, kemik erimesi gibi sorunlara neden olabilir.
İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS)
İrritabl bağırsak sendromu (IBS), stres, bazı gıdalar ve hormonal değişiklikler gibi nedenlerden dolayı bağırsakta meydana gelen bir rahatsızlıktır. IBS bağırsaktaki sinirlerin aşırı hassasiyeti nedeniyle ortaya çıkar. Aynı zamanda bağırsaktaki kasların aşırı hareket etmesine veya zayıf kasılmasına neden olur.
IBS semptomları; karın ağrısı, şişkinlik, gaz sancısı, ishal veya kabızlık olarak sıralanabilir. IBS’i etkileyen bazı yiyeceklerden biri de glutendir.
Otoimmun Hastalıklar
Otoimmün hastalıklar, vücudun bağışıklık sisteminin bozulması ve vücuda zarar veren antikorlar üretmesi sonucu ortaya çıkar. Vücudun bağışıklık sistemi, enfeksiyonlara veya hastalıklara karşı korumak için antikor üretir. Ancak otoimmün hastalıklarda vücudun bağışıklık sistemi normalden fazla antikor üretir ve vücuda zarar verir.
Otoimmün hastalıklar; romatoid artrit, lupus, Hashimoto tiroiditi ve multipl skleroz olarak sıralanabilir.
Buhday Alerjisi
Buhday alerjisi, buğday içeren gıdaların tüketilmesiyle meydana gelen bir rahatsızlıktır. Vücudun bağışıklık sistemi buğdayda bulunan proteinleri zararlı olarak algılar ve bunlara karşı antikor üretir. Bu da bağırsağın iltihaplanmasına neden olur.
Buhday alerjisinin belirtileri; şişkinlik, gaz sancısı, karın ağrısı, ishal ve mide bulantısıdır. Bu belirtiler buğday içeren gıdaların tüketilmesinden sonra birkaç saat içinde meydana gelir.
Gluten Diyeti Nasıl Yapılır?
Gluten diyeti, çölyak hastalığı veya buğday alerjisi gibi rahatsızlığı olan bireyler tarafından doktor tavsiyesiyle uygulanmalıdır. Doktorun önerdiği şekilde diyet listesine uyulmalı ve kontrol muayeneleri aksatılmamalıdır.
Gluten Diyetinde Neler Yenir?
Gluten diyetinde tüketeceğiniz besinler sağlıklı ve doğal besinlerden oluşmalıdır. Gluten diyetinde tüketeceğiniz besinler taze sebze ve meyvelerden oluşmalıdır. Ayrıca doğal olarak işlenmiş pirinç, patates ve baklagiller de tüketilebilir.
Aynı zamanda süt ve süt ürünleri, doğal olarak işlenmiş et ve balık ürünleri de gluten diyetinde yenilebilir. Gluten diyeti listesine dahil edilebilecek diğer gıdalar ise yağlar ve baharatlardır.
Ayrıca glutensiz unlar (pirinç unu, mısır unu, nohut unu gibi) ve glutensiz unlu mamuller de tüketilebilir. Günlük su ihtiyacı da bitki çayları veya doğal meyve suları ile karşılanabilir.
Gluten Diyetinde Neler Yenmez?
Gluten diyetinde yenmeyecek besinler; unlu mamuller, tahıllar (buğday, arpa ve çavdar gibi) ve gluten içeren soslar olmalıdır. Aynı zamanda gluten içeren meşrubatlar da tüketilmemelidir.
Gluten Diyetinin Faydaları Nelerdir?
Gluten diyetinin faydaları; çölyak hastalığı veya buğday alerisi gibi rahatsızlığı olan bireylerde mide ve bağırsak problemlerini azaltmak ve bağışıklık sistemini güçlendirmektir. Aynı zamanda vücuttaki iltihaplanmayı azaltarak sindirim sisteminin düzenli çalışmasını sağlar.
Gluten Diyetinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Gluten diyetinde dikkat edilmesi gerekenler; doktor tavsiyesiyle diyet listesine uyulmalı ve kontrol muayeneleri aksatılmamalıdır. Aynı zamanda glutensiz unlu mamullerin etiketleri dikkatlice okunmalıdır.