Ketojenik diyet, yüksek yağlı, düşük karbonhidratlı bir beslenme planıdır. Yağlar, vücutta enerji için yakıt olarak kullanılan temel makro besinlerdir. Ketojenik diyetler, vücudun karbonhidratları yakıt olarak kullanmasının önüne geçer ve bunun yerine yağları yakıt olarak kullanmasını sağlar.
Ketojenik diyet nedir sorusunun yanıtını veren uzmanlar, “ketojenik diyet”in yüksek yağ, düşük karbonhidrat ve yeterli protein tüketmeyi içeren bir beslenme şekli olduğunu ifade eder. Ketojenik diyette karbonhidrat alımı azaltılır ve yağ oranı yükseltilir. Bu diyet ile vücutta ketoz adı verilen bir metabolik süreç tetiklenir. Ketoz, vücudun yağları yakıt olarak kullanması anlamına gelir.
Ketojenik diyetler ilk olarak 1920’lerde epilepsi tedavisi için kullanıldı. Epileptik hastalarda görülen nöbetlerin azaltılmasına yardımcı olduğu klinik olarak kanıtlanmıştır. Ancak günümüzde ketojenik diyetin diğer potansiyel faydaları da keşfedilmiştir. Bu diyet, genel sağlık için de faydalı olabilir.
Ketojenik Diyet Faydaları Nelerdir?
Ketojenik diyetin faydaları şunlardır:
- Kilo kaybı: Ketojenik diyet, vücudu yağ yakmaya zorlar. Aynı zamanda, yağ yakımını destekleyen hormonların salınımını artırır. Bu nedenle kilo kaybına yardımcı olabilir.
- Tip 2 diyabet yönetimi: Ketojenik diyet, vücut ağırlığını ve kan şekeri seviyelerini iyileştirebilir. Tip 2 diyabeti olan kişiler için faydalı olabilir.
- Metabolizmayı güçlendirir: Ketojenik diyet, metabolizmayı hızlandırabilir. Metabolizma hızlandığında, vücut yakıt olarak yağları daha verimli bir şekilde kullanır.
- Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatır: Ketojenik diyet, ketonları enerji kaynağı olarak kullanır. Ketonlar, beyindeki hasarı sınırlayabilir ve beynin hücreleri onarmasına yardımcı olabilir.
- Kardiyovasküler hastalığın riskini azaltabilir: Ketojenik diyet, HDL kolesterol seviyelerini artırabilir ve LDL kolesterol seviyelerini düşürebilir. Ayrıca trigliserid seviyelerini azaltır. Bunlar kardiyovasküler hastalık riskini azaltan faktörlerdir.
- Kanser tedavisi: Ketojenik diyet, bazı kanser türlerinin tedavisinde yardımcı olabilir. Kanser hücreleri şekerden beslenir. Ketojenik diyet ile vücuttaki şeker seviyesi azalır ve kanser hücrelerinin beslenmesi engellenir.
- Polikistik over sendromunu (PCOS) yönetebilir: PCOS’u olan kişilerde insülin direnci yaygındır. Ketojenik diyetin insülin seviyelerini düşürmesi PCOS’un yönetilmesine yardımcı olabilir.
- Akne riskini azaltabilir: Ketojenik diyet, kan şekeri seviyelerini stabilize eder ve sebum üretimini azaltabilir. Bu iki faktör de akne riskini azaltır.
- Parkinson hastalığını yönetebilir: Parkinson hastalığı olan kişilerde dopamin seviyeleri azalır. Ketojenik diyet, dopaminin nöroprotektif etkilerini artırarak Parkinson hastalığının yönetilmesine yardımcı olabilir.
- Epilepsiyi yönetebilir: Ketojenik diyet, epilepsi tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Epileptik kişilerde nöbetlerin sıklığını ve şiddetini azaltır.
- Travmatik beyin yaralanmalarının etkilerini azaltabilir: Travmatik beyin yaralanmaları kişinin yaşam kalitesini düşürebilir. Ketojenik diyet beyin hücrelerinin işlevini koruyarak travmatik beyin yaralanmalarının etkilerini azaltabilir.
- MS belirtilerini iyileştirebilir: MS hastalarında demiyelinizasyon yaygındır. Demiyelinizasyon; kişide nörolojik problemler, fiziksel bozukluklar ve diğer rahatsızlıklara yol açar. Ketojenik diyet demiyelinizasyonun etkilerini azaltabilir.
- Tokluk hissini artırır: Ketojenik diyetin yüksek protein içeriği tokluk hissini artırabilir. Bu nedenle açlık hissinin azalmasına yardımcı olur.
- Mide ekşimesini yönetebilir: Ketojenik diyetin düşük karbonhidrat içeriği mide ekşimesinin azaltılmasına yardımcı olabilir.
- İltihaplanmayı azaltabilir: Ketojenik diyetin antiinflamatuar özellikleri iltihaplanmayı azaltabilir.
- Alerjileri yönetebilir: Ketojenik diyetin düşük karbonhidrat içeriği alerjilerin yönetilmesine yardımcı olabilir.
- Uyku kalitesini artırabilir: Ketojenik diyet uyku kalitesini artırabilir. Uyku kalitesindeki bu artış mental sağlık üzerinde de olumlu etkiler yaratabilir.
- Cilt sağlığını iyileştirebilir: Ketojenik diyetin antiinflamatuar özellikleri cilt sağlığını iyileştirebilir.
- Ağrıyı azaltabilir: Ketojenik diyetin antiinflamatuar özellikleri ağrıyı azaltabilir.
- Konsantrasyonu artırabilir: Ketojenik diyetin düşük karbonhidrat içeriği konsantrasyonun artmasına yardımcı olabilir.
- Mide bulantısını azaltabilir: Ketojenik diyet mide bulantısını azaltabilir.
- Tansiyonu düşürebilir: Ketojenik diyetin düşük karbonhidrat içeriği tansiyonun düşmesine yardımcı olabilir.
- Açlığı azaltabilir: Ketojenik diyetin yüksek protein içeriği açlığın azalmasına yardımcı olabilir.
- Düşük kolesterol seviyelerini düzeltebilir: Ketojenik diyet LDL kolesterol seviyelerini düşürdüğü için düşük kolesterol seviyelerini düzeltebilir.
- Mide ağrısını azaltabilir: Ketojenik diyetin düşük karbonhidrat içeriği mide ağrısını azaltabilir.
- Sindirim problemlerini iyileştirebilir: Ketojenik diyet sindirim problemlerinin iyileştirilmesine yardımcı olabilir.
- Böbrek taşı riskini azaltabilir: Ketojenik diyet böbrek taşı riskinin azalmasına yardımcı olabilir.
- Böbrek hasarını iyileştirebilir: Ketojenik diyet böbrek hasarının iyileştirilmesine yardımcı olabilir.
- Kilo kontrolünü iyileştirebilir: Ketojenik diyet kilo kontrolünün iyileştirilmesine yardımcı olabilir.
- Kardiyovasküler sağlık riskini azaltabilir: Ketojenik diyetteki düşük karbonhidrat seviyesi kardiyovasküler sağlık risklerini azaltır.
- Sindirim sağlığını iyileştirebilir: Ketojenik diyet sindirim sağlığının iyileştirilmesine yardımcı olabilir.
- Alerjileri yönetebilir: Ketojenik diyet alerjilerin yönetilmesine yardımcı olabilir.
- Konsantrasyonu artırabilir: Ketojenik diyetteki yüksek protein oranı konsantrasyonun artmasına yardımcı olur.
- Mide bulantısını azaltabilir: Ketojenik diyet mide bulantısını azaltabilir.
- Ağrıyı hafifletebilir: Ketojenik diyetteki düşük karbonhidrat oranı ağrıyı hafifletebilir.
- Böbrek taşı riskini azaltabilir: Ketojenik diyet böbrek taşı riskinin azalmasına yardımcı olabilir.
- Böbrek hasarını iyileştirebilir: Ketojenik diyet böbrek hasarının iyileştirilmesine yardımcı olabilir.
- Mide ağrısını hafifletebilir: Ketojenik diyetteki düşük karbonhidrat oranı mide ağrısını hafifletebilir.
- Sindirim problemlerini iyileştirebilir: Ketojenik diyet sindirim problemlerinin iyileştirilmesine yardımcı olabilir.
- Kilo kontrolünü iyileştirebilir: Ketojenik diyetteki düşük karbonhidrat oranı kilo kontrolünün iyileştirilmesine yardımcı olur.
- Mide bulantısını azaltabilir: Ketojenik diyet mide bulantısını azaltabilir.
- Düşük kolesterol seviyelerini düzeltebilir: Ketojenik diet LDL kolesterol seviyelerini düşürdüğü için düşük kolesterol seviyelerini düzeltebilir
Ketojenik Diyet Nasıl Yapılır?
Ketojenik diyette ne yenir ve ne yenmez sorusunu yanıtlayan uzmanlar, ketojenik diyette tüketilmesi gereken besinler hakkında bilgi verir. Diyetin sürdürülebilirliği açısından önemli olan bu besinler şunlardır;
- Et, kümes hayvanları ve deniz ürünleri
- Seyreltici veya şekersiz aromalı maden suyu ve soda
- Ayran
- Süt
- Peynir
- Krema ve yoğurt
- Yumurta
- Sebzeler: Yeşil yapraklı sebzeler; salatalık, karnabahar, brokoli, enginar gibi sebzeler de tüketilebilir
- Kuruyemişler: Badem, ceviz ve fındık tüketilebilir
- Yağlar: Zeytinyağı, tereyağı, hindistancevizi yağı ve avokado yağı
- Meyveler: Avokado ve zeytin gibi meyveler tüketilebilir
- Kahve ve çay: Şekersiz tüketilmelidir
- Sade maden suyu: Şekersiz olmalıdır
Diyetisyeniniz önerdiğinde keton ölçüm çubuğu kullanarak idrar testine bakabilirsiniz. İdrar testi keton varlığını gösterir ve keton oranının ayarlanmasına yardımcı olur. Test sonucunuza göre keton oranınızı ayarlayın.
Buna ek olarak önerilen keton ölçüm cihazları da kullanılabilir. Bu cihazlar kan testleri ile kanınızda keton olup olmadığını gösterir. İster idrar testi ister kan testi kullanıyor olun sonuçlara göre keton oranınızı ayarlayın. Vücudunuz ketozise girdiğinde bazı semptomlarla karşılaşabilirsiniz bunlar şunlardır;
- Kusma
- Mide bulantısı
- Ağrı
- Düşük kan şekeri
- Aşırı susuzluk veya ağız kuruluğu
- Böbrek taşı oluşumu
Diyetisyeniniz önerdiğinde testlerden birini kullanarak keton oranınızı ölçebilirsiniz. Eğer test sonucu bu semptomları doğruluyorsa hemen bir doktora danışın. Vücudunuzun ketozis sürecine uyum sağlaması 1-4 hafta sürebilir ve bu süreçte bahsedilen semptomları yaşayabilirsiniz ancak bu semptomlar geçicidir ve vücudunuz ketozis sürecine uyum sağladıkça semptomlar azalmaya başlar ve tamamen geçebilir de.
Ketogenik Diyete Kimler Uygun Değildir?
Keto diyeti herkes için uygun olmayabilir. Keto diyeti için uygun olmayan kişiler şunlardır;
- Diyabet hastaları: Diyabetiniz veya insülin direnciniz varsa keto diyeti önerilmez çünkü keto diyeti kan şekeri seviyenizi daha da düşürebilir
- Böbrek hastaları: Böbrek hasarınız varsa keto diyeti önerilmez çünkü bu diyet böbrekleriniz üzerindeki yükü artırabilir
- Mide barsak rahatsızlığı olanlar: İrritabl bağırsak sendromu veya ülseratif kolit gibi mide barsak rahatsızlığınız varsa keto diyeti önerilmez çünkü bu diyet mide barsak hassasiyetinizi artırabilir
- Mide ekşimesi veya reflüsü olanlar: Reflünüz veya mide ekşimeniz varsa keto diyeti önerilmez çünkü bu diyet mide asidinin geri kaçma riskini artırabilir
- Sindirim problemleri olanlar: Sindirim problemleriniz varsa keto diyeti önerilmez çünkü bu diyet sindirim sisteminizi daha fazla zorlayabilir
- Kilo vermekte zorlananlar: Kilo vermekte zorlanıyorsanız keto diyeti önerilmez çünkü bu diyet kilo verme çabalarınızı daha da zorlaştırabilir
- Aşırı stres veya yetersiz uyku: Eğer aşırı stres altında yaşıyorsanız veya yeterince uyumuyorsanız keto diyeti önerilmez çünkü bu durum metabolizmanızı daha da bozabilir
Keto Diyeti Hakkında Sık Sorulan Sorular Nelerdir?
Keto Diyetinde Ne Yenmez?
Keto diyeti yaparken şeker içeren besinler; gluten içeren tahıllar; meyve suyu; sofra tuzu; şekerleme; dondurma; fast food; kızartılmış besinler; pirinç; makarna; ekmek; kartof; nişasta ve unlu mamüller tüketilmemelidir.
Keto Diyeti Ayda Kaç Kilo Verdirir?
Keto diyeti ayda kilo kaybına neden olur ancak bu kaybedilen kiloların miktarı kişiden kişiye değişiklik gösterir. Keto diyeti yapan kişiler ilk haftalarda su kaybından dolayı hızlı bir şekilde kilo kaybeder ancak bu kilo kaybı kalıcı değildir. Daha sonra yapılan kilo kaybı yağdan kaynaklanır ve daha yavaş gerçekleşir. Bu nedenle keto diyeti yapan kişiler ayda ortalama 1-2 kilo verebilirler ancak bazı kişiler daha fazla kilo verebilirken bazı kişilerde kilo kaybı daha az olabilir.
Keto Diyetinde Et Yenmez mi?
Keto diyeti et tüketilmesini yasaklamaz hatta teşvik eder çünkü et yüksek yağ ve düşük karbonhidrat içerir. Bu nedenle keto dietinde et tüketmek uygundur hatta tavsiye edilir.