Gluten Diyeti, çölyak hastalığı veya gluten intoleransı olan bireylerin, tıbbi tavsiyeler doğrultusunda gluten içeren gıdalardan kaçınarak uyguladığı bir diyet türüdür. Glutensiz diyet, glüten içeren gıda maddeleri ve içeceklerinin tüketiminden kaçınılmasıyla sağlanır.
Gluten Diyeti Nedir?
Gluten diyeti, vücudun buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten adı verilen bir protein ile sindirimini sağlayan bazı gıdaları tolere edemediği durumlarda uygulanır.
Gluten, buğday, çavdar ve arpa gibi tahıllarda bulunan bir proteindir. Gluten, ekmek, bisküvi, kek gibi unlu mamullerin hamurunun esnek olmasını sağlar. Gluten diyetinin yapılmasının sebebi, çölyak hastalığı ve bu hastalığın neden olduğu gluten intoleransı gibi rahatsızlıklardır.
Gluten diyeti, glüten proteini ile hazırlanan tüm gıdaların tüketilmediği bir diyettir. Gluten diyeti uygulayan kişilerin buğday, çavdar ve arpa gibi tahıllarda bulunan gluten adı verilen proteini vücut tolere edemez.
Kişinin gluten diyetini ne kadar süreyle yapacağı tamamen hastalığının seyrine bağlıdır. Eğer bir çölyak hastasında bağırsaklar zarar görmüşse bu durum uzun süreli bir diyet gerektirebilir.
Gluten Diyeti Neden Yapılır?
Gluten diyeti, çölyak hastalığına sahip bireylerin vücutlarının gluteni tolere edememesinden kaynaklıdır. Çölyak hastalığı, ince bağırsakta hasara yol açan bağışıklık sistemi bozukluğu olarak tanımlanır.
Çölyak hastalığına sahip bireyler glüten içerikli gıdalar tükettiklerinde vücut, gluten adı verilen proteine karşı savunma mekanizması devreye sokar. Bu mekanizma ince bağırsakta iltihaplanmaya yol açar.
İltihaplanma sonucunda ince bağırsakta hasara yol açar ve besinlerin emilmesi zorlaşır. Gluten diyeti ile çölyak hastalığına bağlı olarak ince bağırsakta meydana gelen hasar önlenmiş olur.
Ayrıca bu diyet sayesinde vücutta bağırsak iltihaplanması yaşanmaz ve bağışıklık sistemi normal düzeyde çalışmaya devam eder. Gluten diyetinin bir diğer faydası ise ince bağırsaktaki hasarın onarılmasını sağlamasıdır.
Gluten Diyeti Zararları Nelerdir?
Gluten diyeti hassas bağırsak sendromu olan kişilerde kabızlık gibi sindirim sorunları yaratabilir. Ayrıca gluten diyetinin bazı zararları şunlardır;
- Aşırı kilo kaybı
- Diyette yeterli lif tüketiminin sağlanamaması
- Diyette yeterli kalsiyum alımının sağlanamaması
- Diyette yeterli demir alımının sağlanamaması
- Diyette yeterli B vitamini alımının sağlanamaması
Gluten Diyeti Nasıl Yapılır?
Gluten diyeti, uzman bir diyetisyen kontrolünde yapılmalıdır. Diyetin amacı, çölyak hastalığına bağlı olarak ince bağırsakta meydana gelen hasarı ortadan kaldırmaktır. Bu nedenle diyetin bilinçsizce yapılması ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Diyetisyen kontrolünde hazırlanan diyet listesinde şunlara dikkat edilmelidir;
- Buğday, çavdar ve arpa gibi gluten içeren tahıllar listede yer almamalıdır.
- Tüketilen gıda maddelerinin gluten içermediği mutlaka kontrol edilmelidir.
- Diyet listesinde yeterli miktarda lif bulundurulmalıdır.
- Diyet listesinde yeterli miktarda kalsiyum bulundurulmalıdır.
- Diyet listesinde yeterli miktarda demir bulundurulmalıdır.
- Diyet listesinde yeterli miktarda B vitamini bulundurulmalıdır.
Örnek Günlük Menü Listesi
Aşağıda örnek günlük menü listesi bulunmaktadır;
- Kahvaltı
- Yulaf ezmesi (glutensiz)
- Süt
- Meyve (muz)
- Ara öğün
- Meyve (elma)
- Öğle
- Tavuk eti (fırında pişirilmiş)
- Pirinç pilavı
- Meyve (armut)
- Ara öğün
- Meyve (şeftali)
- Akşam
- Patates püresi (sade)
- Taze sebze salatası (limonla)
- Meyve (portakal)
Gluten Diyetinde Neler Yenir?
Gluten diyeti, vücudun tolere edemediği glutensiz gıda maddelerinin tüketimiyle yapılır. Glutensiz gıda maddeleri şunlardır;
- Pirinç
- Mısır
- Pirinç unu
- Mısır unu
- Pirinç nişastası
- Soya sosu (glutensiz)
- Mercimek
- Nohut
- Kinoalı salata (kinoa glüten içermiyor)
- Quinoa salatası (quinoa glüten içermiyor)
Gluten Diyetinde Neler Yenmez?
Gluten diyeti, çölyak hastalığına sahip bireylerin, vücudun tolere edemediği glutensiz gıda maddelerinin tüketimiyle yapılır. Çölyak hastalığına sahip bireylerin glüten içeren gıdaları tüketmeleri halinde ince bağırsakta iltihaplanmaya yol açar.
İltihaplanma sonucunda ince bağırsakta hasara yol açar ve besinlerin emilmesi zorlaşır. Bu nedenle glüten içeren tüm gıdaların tüketiminden kaçınılması gerekmektedir.
Gluten diyetinde tüketilmesi yasak olan gıda maddeleri şunlardır;
- Ekmek (sandviç ekmeği, tost ekmeği, pide ekmeği, hamburger ekmeği)
- Pasta (bisküvi, kek, milföy hamuru, tart hamuru)
- Pizza hamuru
- Makarna (spagetti ve lazanya gibi makarna çeşitleri)
- Soya sosu (glutensiz değilse)
- Sebze ve meyve konserveleri (sarımsak ve soğan tozu eklenmişse)
- Pilav salatası, makarna salatası gibi salatalar (makarna içeriyorsa)
- Tahıllı krakerler, mısır gevreği, mısır patlağı gibi atıştırmalıklar (glutensiz değilse)
- Bira ve malt içeren alkollü içecekler