Ketojenik diyet nedir?
Ketojenik diyet, yüksek yağ, düşük karbonhidrat ve yeterli protein içeren bir diyet türüdür. Karbonhidrat alımını büyük ölçüde sınırlayarak vücudu ketozis adı verilen bir metabolik duruma sokmayı hedefler. Vücut genellikle enerji için karbonhidratları yakar, ancak karbonhidratlar düşük olduğunda, vücut bunun yerine enerji olarak yağ yakmaya başlar ve bu da ketonların üretilmesine neden olur. Ketojenik diyetler genellikle kilo kaybı, enerji artışı ve nörolojik rahatsızlıkların yönetimi gibi çeşitli sağlık yararları için kullanılır.
Ketojenik diyetin tarihi nedir?
Ketojenik diyetin kökleri 1920’lere kadar uzanır. Ketojenik diyet ilk olarak 1920’lerde Dr. Robert Atkins tarafından epilepsi tedavisi için önerilmiştir. Diyet, vücudun nöbetleri kontrol etmesine yardımcı olan ketonlar adı verilen yağdan türetilen maddeler üretmesini sağladı. Çocuklar için ketojenik diyetler esas olarak ilaçların işe yaramadığı, tedaviye dirençli epilepsisi olan çocuklar için geliştirilmiştir. Bununla birlikte, 1938’de yapılan bir çalışmada, ketojenik diyetlerin, özellikle de Atkins diyetinin kilo kaybına yardımcı olduğu bulunmuştur. Bu nedenle, birçok sağlık uzmanı ketojenik diyetleri popüler kilo verme yöntemleri arasında değerlendirmeye başladı.
Ketojenik Diyet Nasıl Yapılır?
Ketojenik diyet nasıl yapılır? Ketojenik diyet yapmak için öncelikle bu diyetin nasıl yapılması gerektiğini bilmek gerekir. Ketojenik diyet yapmak isteyen kişiler diyetisyen eşliğinde bu süreci daha kolay geçirebilir. Ketojenik diyetin temel amacı vücudu ketozis adı verilen metabolik bir duruma sokmaktır. Ketozis, vücudun enerji kaynağı olarak karbonhidratlar yerine yağları kullanma şeklidir ve bu süreçte keton adı verilen bileşikler üretilir.
Bu dönüşüm, düşük karbonhidrat alımı ve daha yüksek yağ alımı ile sağlanır. Vücut daha sonra enerji için yağ yakar ve bu sırada karaciğer yağlardan keton adı verilen maddeleri üretir.
- Çok fazla miktarda karbonhidrat tüketilmez.
- Protein alımı da orta düzeyde tutulur.
- Yağ alımı ise yüksek olmalıdır.
- Bol miktarda sıvı tüketilmelidir.
Ketojenik diyetin farklı türleri vardır:
- Sabit orantılı ketojenik diyet: %60-70 yağ, %15-30 protein ve %5-10 karbonhidrat içerir.
- Döngüsel ketojenik diyet: Birkaç gün düşük karbonhidrat, ardından 1-2 gün normal karbonhidrat alımı içerir.
- Yüksek proteinli ketojenik diyet: %60 yağ, %35 protein ve %5 karbonhidrattan oluşur.
Diyetin etkili olabilmesi için düzenli fiziksel aktivite de önemlidir.
Ketojenik Diyette Yiyecek Listesi
Ketojenik diyet listesi örneği şu şekildedir:
- Sebzeler: Ispanak, brokoli, karnabahar, lahana, avokado
- Yağlar: Zeytinyağı, hindistancevizi yağı, tereyağı, avokado yağı
- Etler: Tavuk, hindi, balık, kuzu eti
- Süt ürünleri: Peynir, yoğurt (şekersiz), krema
- Kuru yemişler: Ceviz, fındık, badem
- Meyveler: Yalnızca az şeker içeren meyveler (örneğin çilek)
Ayrıca bol miktarda su içmek de önemlidir.
Ketojenik Diyette Hangi Gıdalar Yasak?
- Ekmek
- Pasta
- Pilav
- Makarna
- Meyve suyu
- Kartof
- Süt (laktozsuz süt hariç)
- Mısır gevreği
- Paketlenmiş atıştırmalıklar (şeker içerenler)
- Soslar (şeker içerenler)
- Dondurma
- Meyveler (muz hariç)
Ketojenik Diyetin Faydaları Nelerdir?
- Kilo kaybı
- Kardiyovasküler hastalık riskinde azalma
- Tip 2 diyabet kontrolü
- Alerjik reaksiyonların azalması
- Ateşlenme belirtilerinin azalması
- Farklı kanser türlerine karşı korunma
- Daha iyi zihinsel netlik ve odaklanma
- Nöbetlerin azalması ve ilaçların yan etkilerinin azaltılması
- Aşırı terleme gibi bazı nörolojik rahatsızlıkların iyileşmesi
- Mide bulantısının azalması ve iştahın kontrol edilmesi
Not: Bu faydaların hepsi kişiden kişiye değişebilir ve bazıları bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.
Ketojenik Diyetin Zararları Nelerdir?
- Böbrek taşları oluşumu
- Böbrek yetmezliği riski
- Düşük tansiyon
- Mide bulantısı
- Sindirim sorunları (kabızlık)
- Diyetteki besin çeşitliliğinin azalması
- Magnezyum ve potasyum eksiklikleri
Not: Bu zararların çoğu uzun süreli ve yanlış uygulanan diyetlerden kaynaklanabilir.