Eliminasyon Diyeti, besin intoleransı veya hassasiyeti olabilecek kişilerin, bu besinleri tespit edebilmek için tüketimlerinden 4-6 hafta uzak durduğu bir diyet programıdır. Bu diyet ile vücudun hangi besinleri tolere edebildiği veya hangi besinler nedeniyle vücudun bazı tepkiler verdiği öğrenilmeye çalışılır.
Bu diyetin uygulanması oldukça uzmanlık gerektirir. Beslenme uzmanı ile yapılmadığı taktirde, kişide oluşan belirtilerin sebeplerinin tespit edilmesi güçleşebilir. Kişinin bireysel toleranslarına göre hazırlanan bir diyet programı ile vücutta meydana gelen inflamatuar olayların önlenmesi sağlanabilir.
Diyet süreci, eliminasyon ve reintroduksiyon olmak üzere iki aşamadan oluşur. İlk aşamada, kişinin tüketiminden uzak durması gereken besin grupları belirlenir ve bunlar 4-6 hafta boyunca diyetten çıkarılır. İkinci aşamada ise diyet süresince tüketiminden uzak durulmuş olan besinler yeniden diyete dahil edilir.
Eliminasyon Diyeti Nedir?
Eliminasyon diyeti, kişinin vücudunun tolere edemediği besinleri tespit etmek için uygulanan bir diyettir. Bu diyet sayesinde kişinin mide-bağırsak sisteminde meydana gelen inflamatuar tepkilerin etkili bir şekilde azaltılması hedeflenir.
Diyet sürecinin ilk aşamasında, kişinin tüketiminden uzak durması gereken besin grupları belirlenir ve bunlar 4-6 hafta boyunca diyetten çıkarılır. İkinci aşamada ise diyet süresince tüketiminden uzak durulmuş olan besinler yeniden diyete dahil edilir. İkinci aşamada tüketilen besinler sonrası vücutta meydana gelen belirtilere bakılarak kişinin vücudunun hangi besinleri tolere edebildiği veya hangi besinler nedeniyle vücudun bazı tepkiler verdiği tespit edilir.
Eliminasyon diyeti sayesinde belirli besinler nedeniyle vücutta oluşan inflamatuar olayların önüne geçilir. Ancak bu diyet sadece inflamatuar olayların önüne geçilmesi için değil, aynı zamanda sindirim sistemi hassasiyeti olan kişiler için de ideal bir diyet programıdır.
Eliminasyon Diyeti Nasıl Yapılır?
Eliminasyon diyeti, uzman bir diyetisyen kontrolünde yapılmalıdır. Bu diyet programı, kişiye özel olarak hazırlanır. Kişinin laboratuvar sonuçları ve şikayetleri doğrultusunda bir diyet programı hazırlanır.
Diyet süreci, eliminasyon ve reintroduksiyon olmak üzere iki aşamadan oluşur.
- İlk aşama: Eliminasyon (Uzaklaştırma)
Eliminasyon aşamasında, kişinin tüketiminden uzak durması gereken besin grupları belirlenir ve bunlar 4-6 hafta boyunca diyetten çıkarılır. Kişinin semptomları 4-6 hafta içerisinde düzelme göstermezse, başka bir besin veya durumdan şüphelenilir ve bu durum düzelene kadar eliminasyon diyeti uygulanmaya devam eder.
Eliminasyon aşamasında sadece besin grupları değil, içecekler de dikkatli bir şekilde seçilir. Vücut tarafından tolerasyonu kolay olan içecekler tercih edilir. Tolerasyonu düşük olan içeceklerden uzak durulur.
Diyetin ilk aşamasında tüketilmemesi gereken içecekler ve besinler; alkol, çay, kahve, aspartam, sodyum siklamat, meyan kökü ve yeşil biber gibi baharatlardır. Diyet süresince tüketilmesi önerilen içecekler ise; maden suyu, beyaz veya ada çayı, zencefil çayı, papatya çayı ve kuşburnu çayıdır.
Diyetin ilk aşamasında tüketilmesi önerilen besinler ise; tüm sebzeler (patates hariç), tüm meyveler (muz hariç), pirinç, mercimek, nohut, et (balık hariç), kümes hayvanları (vejeteryan hariç), baklagiller (soya hariç), sığır eti, yumurta akı ve zeytinyağıdır.
Bu aşamada tüketimi önerilen meyve ve sebzeler; avokado, elma, ahududu, armut, erik, havuç, brokoli, karnabahar, salatalık ve lahana gibi sebzelerdir. - İkinci aşama: Reintroduksiyon (Yeniden Tanıtma)
Reintroduksiyon aşamasında ise eliminasyon aşamasında çıkarılan besinler yeniden diyete dahil edilir. Bu aşama eliminasyon aşamasına göre biraz daha uzun sürer. Reintroduksiyon aşaması 6-8 hafta kadar devam eder. Bu aşamada tüm günlük alışkanlıklar gözlemlenir.
Eliminasyon aşamasında çıkarılmış olan her bir besin tek tek diyet programına eklenir. Reintroduksiyon süresince eklenen her bir besin tüketildiğinde, o gün içerisinde yenen yemeklerin içerikleri ve kişilerde oluşan belirtiler kaydedilir.
Bu aşama süresince mide bulantısı, gaz, şişkinlik, sindirim sorunları gibi belirtiler kaydedilir. Böylece tüketilen her bir besine vücudun verdiği tepki izlenebilir.
Reintroduksiyon sürecinde belirtilerde farklılık olmaması durumunda diyet programına eklenen her bir besin bir sonraki gün de tüketilebilir. Ancak belirtilerde farklılık gözlemlenmesi durumunda eklenen besinin tüketimi sonlandırılır ve belirtilerin geçmesi beklenir.
Eliminasyon Diyetinin Faydaları Nelerdir?
- Sindirim sistemi sorunlarını giderir: Eliminasyon diyeti sayesinde kişinin sindirim sistemi sorunları giderilebilir. Özellikle irritabl bağırsak sendromu (IBS) gibi sindirim sistemi hastalığına bağlı olarak meydana gelen semptomlar azaltılabilir.
Diyette tüketeceği besinlerin sindirim sistemini ne kadar etkilediğinin izini sürdüğü için kişi hangi besinleri tolere edebildiğini veya hangi besinlere karşı intoleransı olduğunu öğrenebilir. - Mide ve bağırsak iltihabını azaltır: Eliminasyon diyeti sayesinde mide-bağırsak sisteminde meydana gelen inflamatuar olaylar etkili bir şekilde azaltılabilir. Eliminasyon diyeti mide iltihabının veya gastiritin iyileştirilmesine yardımcı olabilir.
Eliminasyon diyetinin uygulanmasıyla birlikte reaktif gıda protein enteropatisi (FPIES) gibi mide-bağırsak iltihaplanması hastalıklarının semptomları da azaltılabilir. - Sindirim sistemi rahatsızlıklarını tedavi eder: Eliminasyon diyetinin uygulanmasıyla birlikte mide iltihabı (gastrit), reflü gibi gastroözofageal hastalıkların semptomları tedavi edilebilir.
- Alerjik reaksiyonları önler: Eliminasyon diyeti sayesinde vücutta alerjik reaksiyonlara neden olan besinler tespit edilebilir ve bu besinlerden uzak durularak alerjik reaksiyonların önüne geçilebilir.
- Vücudun iltihap yükünü azaltır: Eliminasyon diyetinin uygulanmasıyla birlikte vücutta meydana gelen iltihaplanmalar etkili bir şekilde azaltılabilir.
- Kilo vermeye yardımcı olur: Eliminasyon diyetinin uygulanmasıyla birlikte şişkinlik ve gaz gibi sindirim rahatsızlıkları giderildiği için kişinin kilo vermesi kolaylaşır.
- Toksik maddelerin atılmasını sağlar: Eliminasyon diyeti sayesinde vücutta toksik maddelere neden olan gıda katkı maddeleri ve yüksek fruktozlu mısır şurubu gibi zararlı maddelerin vücuttan atılması kolaylaşır.
- Mide florasını onarır: Eliminasyon diyetinin uygulanmasıyla birlikte probiyotik içeren gıdaların tüketilmesi teşvik edildiği için mide florası onarılabilir.
- Sindirim sistemini dinlendirir: Eliminasyon diyetinin uygulanmasıyla birlikte sindirim sistemine zararlı etkiler oluşturan katkı maddeleri içeren işlenmiş gıdaların tüketimi azaltıldığı için sindirim sistemi dinlendirilir.
- Besin intoleranslarını tespit etmeye yardımcı olur: Eliminasyon diyeti sayesinde kişinin sindirim sistemine zarar veren besinler belirlenebilir. Böylece kişinin semptomlarına neden olan yiyeceklerden kaçınılabilir.
Eliminasyon Diyetinde Hangi Besinler Yenir?
Eliminasyon diyeti, kişinin semptomlarına neden olan yiyeceklerden kaçınarak uygulandığı için kişiye özel bir diyettir. Her eliminasyon diyeti listesi birbirinden farklıdır. Bu nedenle eliminasyon diyetinde hangi yiyeceklerin yenip yenmeyeceği uzman diyetisyen kontrolünde belirlenmelidir.
Diyet sürecinde yenecek olan yiyeceklerin tespiti, kişinin yaşadığı semptomlardan yola çıkılarak belirlenir. Ancak genel hatlarıyla diyette tüketilen yiyecekleri şu şekilde sıralayabiliriz;
- Tüm sebzeler (patates hariç)
Tüm meyveler (muz hariç)
Pirinç
Mercimek
Nohut
Kümes hayvanları (vejeteryan hariç)
Baklagiller (soya hariç)
Sığır eti
Yumurta akı
zeytinyağı
tüm tahıllar
tüm süt ürünleri
alkol
yapay tatlandırıcılar (aspartam ve sodyum siklamat hariç)
glüten içeren ürünler (yulaf dahil)
Diyet Sürecinde Tüketilmesi Gereken İçecekler Nelerdir?
Diyet sürecinde tüketilecek olan içeceklerin de dikkatlice seçilmesi gerekir. Vücut tarafından tolerasyonu kolay olan içecekler tercih edilir. Tolerasyonu düşük olan içeceklerden uzak durulur.
Diyet süresince tüketimi önerilen içecekler; maden suyu, beyaz veya ada çayı, zencefil çayı, papatya çayı ve kuşburnu çayıdır.
Diyet Sürecinde Tüketilmemesi Gereken İçecekler Nelerdir?
Diyet sürecinde tüketilmemesi gereken içecekler; alkol, çay, kahve, aspartam, sodyum siklamat, meyan kökü ve yeşil biber gibi baharatlardır.
Diyet Sürecinde Tüketilmesi Gereken Tahıllar Hangileridir?
Diyet sürecinde tüketeceğiniz tahıllar; pirinç ve mercimektir. Diyet sürecinde bu tahılların dışında herhangi bir tahılın tüketimi önerilmez.
Diyet Sürecinde Tüketilmesi Gereken Yağlar Nelerdir?
Diyet sürecinde zeytinyağı dışında herhangi bir yağın tüketimi önerilmez.
Diyet Sürecinde Tüketilmesi Gereken Et Ürünleri Nelerdir?
Diyet sürecinde tüketilen et ürünleri; tüm kümes hayvanleri (vejeteryan hariç), sığır eti ve yumurta akıdır.
Diyet Sürecinde Tüketilmesi Gereken Sebzeler Nelerdir?
Diyet sürecinde tüketilen sebzeler; avokado, elma, ahududu, armut, erik, havuç, brokoli, karnabahar, salatalık ve lahana gibi sebzelerdir. Patates bu sebzelerin dışında kalan diğer sebzelerin aksine eliminasyon diyetine uygun değildir.
Diyet Sürecinde Tüketilmesi Gereken Meyveler Hangileridir?
Diyet sürecinde tüketilen meyveler; avokado, elma, ahududu, armut ve eriktir. Muz bu meyvelerin dışında kalan diğer meyvelerin aksine eliminasyon diyetine uygun değildir.