Gluten diyeti, gluten adı verilen protein grubunun tüketilmediği özel bir diyettir. Çölyak hastalığı, gluten duyarlılığı veya buğday alerjisi gibi sağlık sorunları olan kişiler gluten diyetini benimseyebilir. Gluten, buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan protein grubudur. Gluten diyeti, buğday, arpa, çavdar gibi tahılların yanında bulgur, irmik, glüten içeren hazır ekmekler, kraker, bisküvi ve makarna gibi işlenmiş gıda maddelerinin tüketimini kısıtlar. Ayrıca gluten içeren sebze ve meyve türleri de diyet listesinde yer almaz.
Gluten diyeti; glutenin glikozit ve gliadin adında iki farklı proteinden oluştuğu bilinen glutenin sindirimi zor olan bir tahıl proteini olması nedeniyle sindirim sisteminin rahatlatılması amacıyla yapılır. Bu diyette glutenin protein yapısında yer alan gliadin maddesi küçük bağırsağın ince kıvrımlarında hasar oluşturabilir. Glutenin sindirimi zor olması nedeniyle gluten diyeti sayesinde sindirim sistemi dinlenir ve bağırsak geçirgenliği düzeltilir. Böylece hasar gören bağırsak zarlarının onarılmasına katkı sağlanır.
Gluten Diyeti Nedir?
Gluten diyeti, çölyak hastalığı gibi hastalıkların tedavisinde uygulanan beslenme yöntemlerinden biridir. Son yıllarda buğday alerjisi olan kişilerde gluten içeren gıda maddelerinin tüketiminden kaçınılması önerilmektedir. Gluten içeren gıda maddelerinin tüketiminden kaçınılması sayesinde vücutta iltihaplanma önlenir.
Diyette glüten içermeyen besinler arasında et, süt ve süt ürünleri, baklagiller, sebze ve meyveler yer alır.
Gluten Diyeti Kimler İçin Uygundur?
Gluten diyeti, çölyak hastalığına sahip kişiler için uygundur. Çölyak hastalığında sindirim sisteminin glutenin sindirilmesi sonucunda zarar görmesi nedeniyle bu hastaların ömür boyu gluten içeren gıda maddelerinin tüketiminden kaçınması önerilir. Aynı zamanda buğday alerjisi olan kişilerde de diyet listesine gluten içeren gıdaların dahil edilmemesi tavsiye edilir.
Ayrıca bazı araştırmalara göre iltihaplı bağırsak hastalığı olan kişilerde de gluten içeren gıdaların tüketiminden kaçınması önerilmektedir. Bulaşık ve mutfak eşyaları paylaşılan kişilerde de çapraz bulaşma riski bulunmaktadır. Bu nedenle çölyak hastası veya buğday alerjisi bulunan kişilerin eşyalarının kullanılmaması ve paylaşıma kapalı olması önemlidir. Çölyak hastalığı dışında bir sağlık sorunu bulunmayan kişilerin gluten diyetini sürdürmesi önerilmez.
Gluten Diyeti Nasıl Yapılır?
Gluten diyetinde öncelikle gluten içeren gıda maddelerinin tüketiminden kaçınılması gerekir. Bu gıda maddeleri buğday, arpa ve çavdar içerir. Aynı zamanda gluten içeren unlar, unlu mamuller, paketli bisküvi ve krakerler de diyet listesine dahil edilmemesi gereken gıda maddeleri arasında yer alır. Diyet listesinin düzenli ve dengeli bir şekilde planlanması, eksik vitamin ve mineral alımının önlenmesi açısından önemlidir.
Diyetin düzenli olarak sürdürülmesi sayesinde kan değerleri kontrol edilir ve olumsuz etkilerin önüne geçilir.
Gluten Diyetinde Neler Yenmez?
Gluten diyetinde buğday, arpa ve çavdar içerikli unlar ile unlu mamullerinin tüketilmesi önerilmez. Aynı zamanda bulgur ve irmik de diyet listesine dahil edilmemesi gereken gıda maddeleri arasındadır. Bunların dışında gluten içeren tahıllar yanında çavdar ekmeği, glutenli makarna, unlu mamuller yanında pizzalar da diyet listesinde yer almaz.
Ayrıca gluten içeren diğer gıda maddeleri arasında krakerler, bisküviler, mısır nişastası içeren atıştırmalıklar, hazır soslar yanında ketçap ve mayonez de bulunur. Ayrıca gluten içeren hazır çorbalar yanında dondurma ve yoğurt da diyet listesine dahil edilmemesi gereken gıda maddeleri arasında yer alır.
Gluten Diyetinde Neler Yenir?
Gluten diyetinde buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllar dışında kalan tüm besinler tüketilebilir. Diyetisyen tarafından verilen listeye göre diyetin düzenlenmesi tavsiye edilir. Gluten içermeyen besinler arasında et, tavuk, balık yanında yumurta da bulunur. Ayrıca süt ve süt ürünleri de diyet listesinde yer alır. Diyetisyen kontrolünde hazırlanan listeye göre etlerden oluşan yemekler yanında sebzeler de tüketilebilir. Ayrıca baklagiller, meyve ve sebzelerde diyet listesine dahil edilebilir.
Gluten Diyeti Kaç Gün Yapılmalıdır?
Diyetin süresi kişinin sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Çölyak hastalığı bulunan kişilerde diyetin ömür boyu sürdürülmesi gerekirken, buğday alerjisi bulunan kişilerde de diyetin belirtiler ortadan kalkana kadar yapılması önerilir. Bazı kişilerde 1 haftalık diyet ile belirtilerin ortadan kalktığı gözlemlenirken, bazılarında belirtilerin ortadan kalkması için diyetin birkaç ay sürdürülmesi gerekebilir. Bu nedenle gluten diyetinin ne kadar süreyle yapılacağına ancak doktor karar verebilir.
Gluten Diyetinde Meyve Yenir Mi?
Meyve çeşitlerinin tamamı doğal haliyle gluten içermez. Ancak hazırlanma aşamasında şeker veya un eklenmesi durumunda meyve çeşitleri gluten içerebilir.
Gluten Diyetinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Diyetin düzenli olarak yapılması sayesinde bağırsakta hasar meydana gelmeden tedavi edilebilir. Bu nedenle doktor kontrolünde hareket edilmesi tavsiye edilir. İlerlemiş çölyak hastalığı durumunda bağırsakta meydana gelen hasarlar nedeniyle bazı besin ögelerlerinin emilimi yetersiz olabilir. Bu nedenle düzelme belirtileri gösteren hastaların mutlaka kan tetiklerini yaptırması önerilir.
Ayrıca çölyak hastalığı bulunan kişilerin beslenme düzenini doktor kontrolünde değiştirmesi tavsiye edilir. Aynı zamanda çölyak hastası kişilerin çocuk sahibi olması durumunda çocukların da taramadan geçirilmesi önemlidir.